ย้อนกลับไปเมื่อ 10 ปีที่แล้ว บนแม่น้ำแม่แตงสายนี้ที่ขึ้นชื่อเรื่องความยากของการล่องแก่งไปทั่วโลก ได้มีการจัดแข่งขัน Southeast Asia white water Festival 2000 ในวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ.2000 ซึ่งประสานงานโดย คุณสมยศ นิมมานเหมินท์ แม้ว่าเวลาจะผ่านมานานแล้ว แต่ความประทับใจในการแข่งขันครั้งนั้นยังคงอยู่ในความทรงจำของคุณสมยศอย่างไม่มีวันลืม
“เราเชิญนักกีฬาเก่งๆ ทั่วโลก นักกีฬา kayaker มาจากทั่วโลกเลยครับ มากันประมาณ 36 คนตอนนั้นมือหนึ่งของโลก คนที่ทำสถิติโดดสูง 64 ฟุตที่แคนาดาก็มาแข่งด้วย ซึ่งถือว่าเป็นการแข่งขันระดับนานาชาติครั้งแรก และครั้งเดียวในประเทศไทย และมีผู้ร่วมแข่งขันที่มีชื่อเสียงจำนวนมากเข้าร่วมการแข่งขัน Tao Berman, Jay Kincaid, Mike Abbot, Jared Meehan, Alan Ellard ฯลฯ ตอนนั้นเป็นการแข่งขันเยือน 3 ประเทศ มี ไทย มาเลเซีย และ อินโดนีเซียครับ ครั้งนั้นจัดที่แม่แตงจัดแข่งขัน 3 ประเภทคือ ประเภทแข่งเอาความเร็ว แบ่งเป็น 2 การแข่งขัน ในระยะทางประมาณ 7 กิโลเมตรครับ ผ่านจากบ้านสบก๋ายลงมาเมืองกื้ด คือแบบ Downriver และแบบ Head to head และอีกประเภทที่จัดแบบ Freestyle หรือ Rodeo เป็นการแสดงท่าทางต่างๆ เหมือนยิมนาสติก เอาเรือลงแก่งผลิกคว่ำผลิกหงาย และให้กรรมการตัดสินว่าผู้แข่งขันคนไหนแสดงได้สวยงามสุด ใช้ความสามารถที่ยากที่สุดครับ แต่วัตถุประสงค์หลักของเรา คืออยากให้ผู้ที่มาแข่งเรือแคนูคายัคได้เห็น และกลับไปบอกต่อว่าเมืองไทยสามารถมาล่องแพยางได้ คือ โปรโมทการท่องเที่ยวนั่นเอง
ในเมืองไทยเลือกแม่น้ำแม่แตงเพราะลำน้ำแม่แตงค่อนข้างจะยากที่สุด และช่วงระหว่างบ้านสบก๋ายมาเมืองกื้ดเป็นช่วงที่มีแก่งติดแก่งครับ และก็ความสูงความลาดชันค่อนข้างเยอะ นักกีฬาบางทีตั้งตัวไม่ทันเลย แก่งแม่แตงเป็นแก่งค่อนข้างจะดีที่สุดแต่ว่ายากสำหรับคนไทยที่ยังไม่เคยเล่นกัน แต่สำหรับฝรั่งถามเค้าว่ายากมั้ย เค้าว่ายากก็ไม่ยาก ง่ายก็ไม่ง่าย ส่วนมากจะพอใจเพราะถ้าในประเทศเค้านี่จะเป็นแก่งลงมาถ้าหมดแก่งหนึ่งก็จะเจอทางเรียบแล้วก็เจออีกแก่งแล้วก็จะเรียบอีก แต่แม่แตงแก่งติดแก่งเลย ต้องใช้ความสามารถตลอดเส้นทาง และเค้าชอบที่แม่แตงมีหินเยอะ อีกทั้งตลอดระยะทางยาว 7 กิโลเมตรจะมีถนนอยู่ข้างน้ำตลอดเส้นทางครับ เผื่อเกิดอุบัติเหตุจะขึ้นมาก็ช่วยเหลือได้ และที่แม่แตงเนี่ย หากประสบอุบัติเหตุแล้วเรือไหลไปที่หนึ่งคนไหลไปอีกที่หนึ่ง คนแข่งก็สามารถจะเดินมาบนถนน มารอรถมารอกรรมการได้ แต่ที่อื่นเป็นป่าตลอด
ที่ประทับใจมากที่สุดคือในงานนั้นไม่เห็นเค้าประสบอุบัติเหตุ ไม่เห็นเค้าเรือคว่ำ ถ้าคว่ำก็พลิกตัวขึ้นมาคนเดียวครับ ไม่ถึงกับต้องเข้าไปช่วย ไม่มีอุบัติเหตุซักอย่าง ก็ถือว่าความชำนาญของเค้ามีค่อนข้างสูง เราเตรียมกู้ภัยไว้เป็นจุดๆ ที่เราคิดว่าจุดไหนยาก แต่ไม่ได้ใช้ซักคนเพราะเค้าเก่ง การแข่งขันนี่ไม่มีคนไทยลงแข่งเลยนะ เพราะเมื่อ 10 ปีก่อนตอนนั้นยังไม่มีใครมีทักษะที่จะใช้เรือนี้ได้
"ตอนนั้นก็มีคนไทยมาจากนครนายกมาลองเล่นก่อนการแข่งขันประมาณซัก 2-3วัน มาลองแล้วล้มระเนระนาดแล้วก็หายไปเลย"
อีกอย่างที่ทำให้ประทับใจ คือฝรั่งเค้าไหว้น้ำก่อนลงแข่งครับ ฝรั่งไหว้ครับ เค้าบอกว่าเป็นการเคารพนับถือในแม่น้ำ บางคนก็ไปอยู่ริมน้ำไปสงบสติอารมณ์ ผมก็ถามว่าไปทำไม ไปทำพิธีเคารพแม่น้ำ
"ตอนนั้นก็มีคนไทยมาจากนครนายกมาลองเล่นก่อนการแข่งขันประมาณซัก 2-3วัน มาลองแล้วล้มระเนระนาดแล้วก็หายไปเลย"
อีกอย่างที่ทำให้ประทับใจ คือฝรั่งเค้าไหว้น้ำก่อนลงแข่งครับ ฝรั่งไหว้ครับ เค้าบอกว่าเป็นการเคารพนับถือในแม่น้ำ บางคนก็ไปอยู่ริมน้ำไปสงบสติอารมณ์ ผมก็ถามว่าไปทำไม ไปทำพิธีเคารพแม่น้ำ
ในแม่แตงนั้นมันมีอีก Section หนึ่งที่ยากที่สุดเลยคือคนทั่วไปไม่ควรเล่น เค้าเรียกว่าออบกื้ด ที่นี่จะเป็นออบเขา คล้ายๆ กับออบหลวงนะ แต่ว่ามันจะมีหินอยู่บนดอยกลิ้งลงมาทับน้ำหมดเลยจนกลายเป็นน้ำไหลเข้าพื้นดิน น้ำเข้าข้างล่างออกข้างล่างกลายเป็นแม่น้ำแม่ตะมาน เค้าเรียกว่าหุบเขาเมืองกื้ด และเหนือน้ำด้านนี้จะเป็นแก่งขึ้นไปที่สบก๋าย ที่ออบกื้ดนี้จะเล่นไม่ได้เลยอันตรายมากครับ แต่ว่ามีมือหนึ่งของโลกมาเล่นที่นี่ครับ โดยที่มีสองสามคนจากกลุ่มที่ไปครับ เค้าขอไปเล่นที่นี่ ตอนนั้นคนที่เป็นมือหนึ่งของโลกที่มาแข่งกับเรา เค้ารู้จากชาวบ้านว่ามีแก่งที่ยาก และชาวบ้านรับอาสาพาเค้าไป และมีคนจากเอเชียแอดเวนเจอร์เป็นรายการทางทีวีครับ ตามไปถ่ายทำทีวีนายคนนี้ไปกระโดดที่ออบกื้ดออกอากาศทั่วโลก เป็นแก่งยากครับ แต่ว่าเล่นที่นี่พอมาถึงช่วงที่น้ำมุดใต้หินก็เล่นไม่ได้ครับ ยอมรับว่าเค้าเก่ง ตรงออบกื้ด อันนี้นักกีฬาทั่วไปเล่นไม่ได้ครับ นอกจากมือหนึ่งแท้ๆ ต้องเอาตัวรอดครับ ถ้ามาล่องแก่งใช้คายัคกับแคนู ถ้ามาล่องเองไม่ปลอดภัยครับ ต้องเป็นนักกีฬาที่ว่ามีทักษะในการพายเรือไม่ต่ำกว่า15-20 ปี
สำหรับคนที่อยากล่องแก่ง ต้องเริ่มเล่นตั่งแต่ในแม่น้ำปิงน้ำเรียบ ต้องมีทักษะว่าเรือพลิกคว่ำต้องหงายขึ้นมาได้ที่เค้าเรียกว่า "Eskimo roll" ต้องช่วยเหลือตัวเองได้ มีจิตใจหนักแน่นพอ ต้องเล่นระดับง่ายไปหายากเช่นเล่นในน้ำปิง ออบหลวงตอนบนให้ได้ก่อน ต่อไปก็มีทักษะเล่นแถวนครนายก น้ำปาย น้ำเขก น้ำหว้า และก็ถึงมาเล่นที่แม่แตง ไล่ตามความง่ายมายากเลยครับ ในการที่เราจะพัฒนาคนให้เล่นกีฬานี้ต้องอีกนานเพราะเป็นกีฬาค่อนข้างอันตราย ต้องมีทักษะ แต่เดี๋ยวนี้มีคนเอาเรือคายัค ลงตามแพยางคอยช่วยเหลือนักท่องเที่ยวที่ตกเรือครับ พวกชาวบ้านครับ เค้าเป็นคนที่เมืองกื้ด เป็นพวกให้ความปลอดภัยคอยช่วยเหลือนักท่องเที่ยวครับ ความคุ้นเคย ความชำนาญก็ดีขึ้น”
ช่วงเวลาหลังจากปี 2000 ในประเทศไทยก็ไม่มีการจัดการแข่งขันระดับโลกอีกเลย มีเพียงครั้งนั้นครั้งเดียว ซึ่งเป็นเรื่องน่าเสียดายที่เราไม่สามารถต่อยอดเสน่ห์ของสายน้ำแห่งนี้ให้เป็นจุดเด่นด้านการท่องเที่ยวของเราได้ ทั้งๆ ที่การแข่งขันก็ยังมีการจัดต่อเนื่องมาทุกปีแต่จัดในต่างประเทศ คงไม่เป็นการเกินเลยถ้าจะบอกว่าเราทิ้งโอกาสอันดีที่จะส่งเสริมการท่องเที่ยวในช่วงฤดูฝนให้หายไปกับสายน้ำแม่แตง ปล่อยให้เหลือไว้เพียงความทรงจำของนักกีฬา และผู้จัดในครั้งนั้น
เรื่องน่ารักอีกอย่างที่ทำให้ประทับใจ คือฝรั่งเค้าไหว้น้ำก่อนลงแข่งครับ ฝรั่งไหว้ครับ เค้าบอกว่าเป็นการเคารพนับถือในแม่น้ำ บางคนก็ไปอยู่ริมน้ำไปสงบสติอารมณ์ ผมก็ถามว่าไปทำไม ไปทำพิธีเคารพแม่น้ำ
ขอขอบคุณ
คุณสมยศ นิมมานเหมินท์ ประธานฝ่ายกีฬาเรือพาย สมาคมกีฬาเชียงใหม่
